انواع فازهای متحرک

انسان محصول افکارش است و کسی می­شود که به آن فکر می­کند.

ماهاتما گاندی

در بخش قبلی، شما با انواع فازهای ساکنی آشنا شدید که برای بازداری انتخابی اجزای نمونه به کار گرفته می­شوند. این اجزاء پس از جداسازی بایستی برای تشخیص و کمیت­ سنجی به آشکارساز منتقل شوند. فاز متحرک شاه راه سیستم HPLC  است، زیرا نمونه را از تزریق­ کننده به آشکارساز انتقال می­دهد، و ویژگی­ های آن مانند ترکیب، pH و غیره، تأثیر عمیقی بر جداسازی اجزای نمونه دارند. فاز متحرک برای انجام این عملکرد مهم بایستی ویژگی­های مطلوب زیر را دارا باشد.

• هزینه­ ی مقرون به صرفه داشته باشد.
• خطرناک نباشد.
• نسبت به اجزای نمونه و فاز ساکن خنثی و بی­ اثر باشد.
• اجزای نمونه بایستی کاملاً در فاز متحرک مخلوط (حل) شوند.
• آشکارساز نباید به فاز متحرک یا تغییر در ترکیب فاز متحرک مانند شویش گرادیانی واکنش دهد.

فازهای متحرک عموماً شامل حلال آلی-آب، بافر آبی یا مخلوطی از حلال­های آلی با یا بدون تعدیل­ کننده­ ها هستند. در حالت ایزوکراتیک، ترکیب فاز متحرک در طول عملیات تحلیلی بدون تغییر باقی می­ ماند، در حالی که در حالت شویش گرادیانی، ترکیب فاز متحرک از طریق برنامه ­ریزی پمپ تغییر می­کند.

انتخاب فاز متحرک به حالت عملکردی HPLC بستگی دارد.

فازهای متحرک در کروماتوگرافی فاز معکوس

در کاربردهای فاز معکوس معمولاً آب، حلال پایه است. سایر حلال­های قطبی مانند متانول، استونیتریل یا تتراهیدروفوران در نسبت­های ثابت یا متغیر اضافه می­شوند. pH توسط بافرها تنظیم می­شود تا جداسازی املاح قابل یونیزاسیون را تعدیل کند. معرف­ های جفت­ کننده­ ی یونی نیز با افزایش بازداری در مراحل پیوند آبگریز، گزینش ­پذیری جداسازی آنالیت­های باردار را افزایش می­دهند.

فازهای متحرک در کروماتوگرافی فاز نرمال 

معمولاً از حلال­های غیرقطبی مانند هگزان، هپتان، ایزواکتان در ترکیب با حلال­های کمی قطبی­تر مانند ایزوپروپانول، اتیل­استات یا کلروفرم استفاده می­شود. هرچه میزان حلال غیرقطبی در فاز متحرک بیشتر شود، بازداری افزایش می­یابد.

فازهای متحرک در کروماتوگرافی تبادل یونی

عموماً از محلول­های نمک آبی به عنوان فازهای متحرک استفاده می­شود. مقادیر متوسطی از حلال­های آلی قطبی حل­ پذیر در آب مانند متانول را می­توان به فازهای متحرک بافرشده اضافه کرد. قدرت و گزینش ­پذیری حلال را می­توان با کنترل pH ، غلظت بافر و نمک تنظیم کرد.

فازهای متحرک برای کروماتوگرافی اندازه طردی

ترکیب فاز متحرک تغییر نمی­کند، زیرا آشکارساز به چنین تغییراتی حساس است.

انتخاب فاز متحرک بستگی به توانایی آن در حل­ کردن نمونه و حفظ ویسکوزیته­ ی ثابت در دمای عملیاتی دارد. حلال­ هایی با قطبیت بالا مانند استون، الکل، DMSO و آب با مواد پُرکننده­ ی پلی­ استایرن استفاده نمی شوند. استحکام یونی با افزودن نمک­ها حفظ می­شود.

اقدامات احتیاطی در استفاده از فازهای متحرک

رعایت نکات احتیاطی زیر موجب صرفه­ جویی در زمان ارزشمند شما و افزایش توان عملیاتی آزمایشگاهی می­شود.

• از آب فوق خالص با درجه ­ی Milli Q و حلال­های درجه­ ی HPLC استفاده کنید.
• برای جلوگیری از تشکیل حباب، حلال­ها را گاززدایی کنید.
• هربار از روش­ یکسانی برای مخلوط­ کردن حلال­ها استفاده کنید، زیرا مخلوط­ کردن همیشه افزودنی نیست.
• مبادله­ ی فاز متحرک همواره باید تدریجی باشد و با یک حلال با قطبیت نسبی شسته شود.
• پس از استفاده از حلال­های بافری، همواره دستگاه را با آب بشوئید تا از آسیب به قطعات پمپ توسط رسوبات کریستالی ناشی از خشک­شدن بافرها جلوگیری شود.
• به دلیل لیچینگ (شستشوی) احتمالی نرم­ کننده­ ها (پلاستی­ سایزرها)، حلال­ها را در ظروف پلاستیکی قرار ندهید.
• ظروف شیشه ­ای برای فازهای متحرک آبی با pH > 0 مناسب نیستند، زیرا یون­های فلزی از شیشه شسته خواهند شد. در چنین مواردی بهتر است از ظروفی از جنس فولاد ضد زنگ استفاده شود.
• مخزن حلال بایستی دهانه­ ی کوچکی داشته باشد که پوشانده می­شود.
• حلال­ های قابل اکسیداسیون مانند کلروفرم یا THF بایستی با پوشش گاز نیتروژن پوشانده شوند.
• در دهانه­ ی ورودی مخازن حلال از فیلتر استفاده کنید. خطوط حلال را با فلاشینگ (شستشوی فشاری و سریع) برگشتی یا سونیکاسیون به صورت دوره­ای تمیز کنید.

بخش بعدی شما را با آشکارسازهای متداول در HPLC آشنا می­کند .

نکته­

بهتر است حلال­ها را پیش از استفاده فیلتر کنید، زیرا حتی حلال­های درجه­ ی HPLC نیز ممکن است حاوی مقداری ناخالصی­های معلق باشند.

جهت مشاوره و خرید انواع تجهیزات آزمایشگاهی با مشاوران واحد فروش شرکت شناسا پرتوژن ۷۵۳۱۱ – ۰۲۱ در ارتباط باشید.